جزئیات اجرای کارشناسی روانشناسی از مهر/ دروس جدید با رویکرد دینی

به گزارش خبرگزاری مهر، دکتر علی فتحی آشتیانی، رئیس کارگروه و استاد گروه روانشناسی و مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی بقیة الله با اعلام این خبر افزود: نقطه آغاز فعالیت‌های ما بررسی وضع موجود رشته روانشناسی در کشور بود و با توجه به این که برنامه‌های در حال اجرا مربوط به ۲۰ تا ۲۵ سال پیش بوده است و در سالهای ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۲ تنظیم شده است و از آن سالها تا کنون هیچ تجدید نظری در آنها صورت نگرفته بود، این امر کاملاً ضروری بود که وضع موجود روانشناسی به منظور تغییر و تحولات لازم مورد بررسی قرار گیرد. در این زمینه هر کدام از اعضای کارگروه مسئولیتی را بر عهده گرفتند و متناسب با تخصص خود گزارشی را از وضع موجود تهیه و ارائه کردند.

رویکرد غنی‌سازی، بروزرسانی، بومی‌سازی و اسلامی‌سازی در بازنگری روانشناسی

وی یادآور شد: ما همزمان با بررسی برنامه‌ها و وضع موجود و بر اساس رویکرد مطرح مبنی بر غنی‌سازی، بروزرسانی، بومی‌سازی و اسلامی‌سازی اقدام به تعریف شاخص‌های تحول در علوم انسانی در چارچوب کارگروه روانشناسی و راهکارهای محقق ساختن این تحول کردیم.

استاد گروه روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی بقیة الله اظهار داشت: آنچه ما در بررسی‌ها و مباحث مقدماتی به آن رسیدیم مواردی همچون به روز نبودن عناوین درسی و منابع، بی‌توجهی به رویکردهای جدید در روش‌شناسی حوزه روانشناسی، حاکمیت ترجمه بر تألیف در منابع و متون مورد استفاده، بی‌توجهی به نیازهای کشور، فقدان توازن از نظر پذیرش دانشجو، گسترش بی‌رویه جذب دانشجو، افت جدی کیفیت آموزشی، بی‌توجهی دانشجو نسبت به استاد و مواردی از این دست بود.

82 درصد دانشجویان کارشناسی روانشناسی خانم هستند

وی افزود: طی بررسی‌ها مشخص شد که تعداد دانشجویان در حال تحصیل در مقطع کارشناسی رشته روانشناسی حدود ۱۵۰ هزار نفر است که از این تعداد ۸۲ درصد خانم و حدود ۱۸ درصد آقا هستند. این نسبت در مقطع کارشناسی ارشد به ۷۲ درصد خانم و ۲۸ درصد آقا تغییر می‌یابد و تعادل در این زمینه را تنها در دوره دکتری دیدیدم. این نتایج موجب شد بررسی این موضوع را با توجه به نیازهای جامعه در دستور کار قرار دهیم.

دانشگاه پیام نور دارای بیشترین آمار دانشجویان کارشناسی روانشناسی

فتحی آشتیانی گفت: از دانشجویان مقطع کارشناسی ۶۲ درصد در دانشگاه پیام نور، ۲۶ درصد در دانشگاه آزاد، ۱۰ درصد در دانشگاه سراسری و ۲ درصد هم در مراکز غیرانتفاعی به تحصیل مشغولند. آمار گویای عدم توازن بین دانشگاه‌هاست که مسئله‌ای قابل تأمل است. 

بررسی وضعیت رشته روانشناسی در دانشگاه های جهان

وی خاطرنشان کرد: برای بررسی‌ وضع روانشناسی در جهان؛ ۱۰ دانشگاه معتبر آمریکا توسط دکتر کدیور، دکتر یونسی دانشگاه‌های اروپایی انگلیسی زبان، دکتر عبداللهی دانشگاه‌های فرانسوی زبان، دکتر علی‌پور دانشگاه‌های آسیایی به ویژه دانشگاه‌های آسیای شرقی، دکتر جان‌بزرگی و دکتر آذربایجانی نیز وضعیت دانشگاه‌های کشورهای اسلامی را بررسی کردند.

رئیس کارگروه روانشناسی شورای تحول و ارتقای علوم انسانی با اشاره به نتایج این بررسی ها گفت: این بررسی‌ها ما را به این نتیجه رساند که بهتر آن است که در مقطع کارشناسی همه گرایش‌ها ادغام شود و ما تنها یک برنامه کارشناسی به اسم روانشناسی بدون گرایش داشته باشیم. ما با تجمیع برنامه‌ها در دوره کارشناسی برنامه جدیدی را با ساختیم که بر اساس آن دانشجویان روانشناسی حدود ۷۴ واحد دروس پایه، حدود ۳۴ واحد دروس تخصصی، ۱۰ واحد دروس اختیاری و ۲۵ واحد دروس عمومی می‌گذرانند. دانشجویان روانشناسی با گذراندن دروس تخصصی به نوعی با گرایش‌های مختلف این رشته آشنا می‌شوند.

وی افزود: تقریباً در تمام درسها هدف‌گذاری‌ها بر مبنای بومی‌سازی و ارزش‌مداری بوده است. به جز درسی مانند آمار که علم محض است، تقریباً در هیچ درسی نیست که ما مباحث بومی و ارزشی را لحاظ نکرده باشیم.

در نظر گرفتن هشت درس با رویکرد دینی در برنامه جدید

فتحی آشتیانی گفت: به طور مشخص در برنامه جدید هشت درس با رویکرد دینی در نظر گرفته شده است. دو درس از این هشت درس پیش از این هم جزء برنامه درسی روانشناسی بوده اما با عنوان و سرفصل جدید تعریف شده است. انسان در اسلام و علم النفس عنوان قبلی این دو درس بود که آنها را به انسان‌شناسی از دیدگاه اسلام و روانشناسی از دیدگاه اندیشمندان مسلمان تغییر دادیم.

وی یادآور شد: شش عنوان درسی جدید نیز به برنامه جدید اضافه شده است. معرفت‌شناسی، آشنایی با فلسفه اسلامی، روانشناسی دین، فلسفه علم روانشناسی، آموزه‌های روانشناختی در قرآن و حدیث ۱ و ۲، درس‌های جدید با رویکرد دینی بوده است. علاوه بر این ها ما ۱۳ درس کاملاً جدید دیگر را هم که پیش از این سابقه نداشت به مجموعه دروس کارشناسی روانشناسی وارد کردیم. این دروس عبارتند از فناوری اطلاعات در روانشناسی، روانشناسی اخلاق، روانشناسی سلامت، روانشناسی خانواده، روانشناسی اجتماعی کاربردی، روانشناسی سالمندی، مدیریت استرس، روانشناسی اعتیاد، روانشناسی ورزش، روانشناسی تلبیغات و رسانه، روانشناسی نظامی، روانشناسی بنیادی و روانشناسی رفتار مصرف کننده. برخی از موارد این ۱۳ درس اخیر خیلی جزیی به نظر می‌رسند؛ مانند مدیریت استرس.

از سال ۹۴  همه دانشگاه‌ها برنامه جدید را اجرایی می کنند

استاد گروه روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی بقیة الله گفت: برنامه کارشناسی روانشناسی در بهمن ماه سال ۱۳۹۱ نهایی شد با تصویب برنامه در مهرماه سال ۹۲ در شورای تحول، به شورای عالی انقلاب فرهنگی فرستاده شد و در دی‌ماه نیز در شورای عالی به تصویب رسید و جهت اجرا به وزارت علوم ابلاغ شد. در نامه‌ای که شورای عالی به وزارت نوشته بود قید شده بود که این برنامه پنج ساله است . ما از همان زمان این برنامه را برای کنکور سال ۱۳۹۳ در نظر گرفتیم و بعضی از دانشگاه‌ها هم آن را اجرایی کردند. در سال ۹۳ چیزی حدود ۳۰ مرکز آموزشی اجرای این برنامه جدید را آغاز کردند، اما از سال ۹۴ مقرر شده است که همه دانشگاه‌ها برنامه جدید را اجرایی کنند.

وی با اشاره به برنامه های شورای تحول در کارشناسی ارشد و دکتری گفت: در حال حاضر در کارگروه روانشناسی ۱۵ کمیته تخصصی در گرایش‌های مختلف راه‌اندازی شده است . تاکنون هم شاید حدود چهار تا پنج برنامه کارشناسی ارشد از کمیته‌های تخصصی به دست ما رسیده و در حال بررسی آنها هستیم. طبعاً بعد از اتمام مراحل کارشناسی ارشد وارد مقطع دکتری خواهیم شد.

برای حدود ۶۷ درس دوره کارشناسی روانشناسی کتاب‌ تألیف خواهد شد

فتحی آشتیانی در مورد تدوین و تألیف منابع گفت: ما کمیته‌ای جداگانه برای تألیف کتاب تشکیل داده‌ایم که این کمیته در حال همکاری با سازمان سمت است. با پیگیری‌های صورت گرفته توسط این کمیته برای همه درس‌های پیش‌بینی شده برای دوره کارشناسی روانشناسی که چیزی حدود ۶۷ درس است، کتاب‌هایی تألیف خواهد شد. برای این منظور قراردادهایی با اساتید بسته شده است و حتی نگارش بعضی از کتاب‌ها هم به اتمام رسیده و در مرحله داوری قرار گرفته‌اند. پیش‌بینی ما این است که انشااله تا یکی دو سال آینده اکثر کتاب‌ها در دروس مختلف روانشناسی با رویکردهای تحولی بومی‌سازی، اسلامی‌سازی، غنی‌سازی و بروزرسانی آماده شود.

وی درباره منابع و کتب موجود برای تامین نیازهای برنامه گفت: کتاب‌های موجود ۶۰ تا ۷۰ درصد نیازهای ما را برآورده می‌کند. ما در بعضی از درس‌ها شاید کتاب‌های نزدیک به سرفصل داشته باشیم اما کتاب لازم و مناسب برای تدریس را نداریم. اینها تقریباً فقط ۱۰ درصد برنامه را شامل می‌شود. اساتید تا زمان فراهم شدن منابع مدون و مختص به سرفصل باید با استفاده از جزوه و با اطلاعات و مطالعات خودشان پیش بروند.

ما از فارغ التحصیلان کارشناسی روانشناسی توقع نداریم به کار تخصصی بپردازند

رئیس کارگروه روانشناسی شورای تحول و ارتقای علوم انسانی با اشاره به مشکل اشتغال فارغ التحصیلان رشته‌های علوم انسانی،گفت: ما این توقع را از فارغ التحصیلان کارشناسی روانشناسی نداریم که به کار تخصصی در این حوزه بپردازند. برنامه به گونه‌ای تنظیم شده است که فارغ التحصیل کارشناسی در هر موقعیت شغلی قرار گرفت و نخواست در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل بدهد این امکان برای او وجود داشته باشد که بتواند از اندوخته‌هایش در دوره کارشناسی استفاده کند. در مجموع اعتقاد دارم که کارشناس روانشناسی نباید و نمی‌تواند کار تخصصی در حوزه روانشناسی انجام دهد.